PSİKOTEKNİK – SÜREKLİ DİKKAT TESTİ

Testin amacı, şoförün sürekli dikkatini ölçmek için birbirine benzer uyarıcılar arasından belirli bir uyarıcıyı hızlı ve doğru olarak seçme becerisini ölçmektir.

Dikkat, trafikte güvenli sürücülük açısından en önemli becerilerden biridir. İçsel ve dışsal birçok uyarıcı açısından kritik olan uyarıcının seçilmesidir. Trafik ortamında şoförler aynı zamanda görsel ve işitsel birçok uyarıcıya dikkat etmek, algılamak ve sürekli işlemlemek durumundadırlar.

Trafikte dikkat süreçleriyle ilgili yapılan araştırmalar trafik kazalarının %25-50 orasında şoför dikkatsizliğinden kaynaklandığını göstermektedir.

PSİKOTEKNİK – SEÇİCİ DİKKAT TESTİ

Testin amacı, şoförün seçici dikkatini ölçmek amacıyla değişen ve birbirinden farklı uyarıcılar arasından benzer olanları seçip diğerlerini görmezden gelme becerisini ölçmektir.

Duyu organlarımız çevreden gelen birçok uyarıcıya aynı anda maruz kalmaktadır. Trafik ortamı bu anlamda çeşitli uyarıcılar bulundurması açısından önemlidir. Şoförlerin trafikte çeşitli uyarıcılar arasından seçici olarak farklı olanları hızlı ve doğru olarak belirleyebilmesi ve bu dikkatini sürdürebilmesi gerekmektedir. Örneğin kişi trafikte önünde seyreden aracın hareketine dikkat ederken bir kavşağa yaklaştığında dikkatini seçici olarak araçtan alıp kavşaktaki trafik işaretlerine kaydırmak durumunda kalır. Bu yüzden seçici dikkatin trafik ortamında kritik bir yeri vardır.

PSİKOTEKNİK – GÖRSEL ALGI VE BELLEK TESTİ

Testin amacı, şoförün görsel algı ve görsel belleğinin değerlendirilmesidir. Bu amaçla testte gerçek trafik ortamından seçilmiş fotoğraflar kullanılmıştır. Şoförlerin algıladıkları uyaranları hafızada tutma ve hatırlayabilme becerisine bakmak istenmiştir. Trafik sürekli hareket halinde olunan bir ortamdır. Şoförler bu ortamda kontrollü hız, araç takibi, uzaklık ve mesafe algısı vb gibi önemli becerilerini kullanmak zorundadırlar.

PSİKOTEKNİK – GÖRSEL SÜREKLİLİK TESTİ

Testin amacı, şoförün dikkatini yönlendirebilme ve göz hareketlerini kontrol ederek dikkatini sürdürebilme becerisine bakmaktır. Trafik ortamında hareket halindeki uyaranları sürekli izlemek ve uyarıcıların hareketlerine göre hız ve mesafeyi ayarlamak önemli bir psikomotor görevdir. Bu görevi yaparken görsel dikkati yönlendirebilme yeteneğinin ve göz hareketlerinin buna uygun şekilde eşlik edip etmediğinin ölçülmesi amaçlanmaktadır.

PSİKOTEKNİK – MUHAKEME TESTİ

Bu testin amacı, geometrik şekiller kullanılarak kültürden ve eğitimden bağımsız olarak şoförün muhakeme, problem çözme yeteneğine bakmaktır. Muhakeme yani akıl yürütme önemli temel zihinsel süreçlerden biridir. Şoförlerin güvenli bir şekilde araç kullanabilmeleri için trafik ortamını doğru anlamlandırmaları, olası risk ve tehlikeleri önceden fark edebilmeleri ve uygun tepkiyi verebilmeleri gerekmektedir. İleri yaştaki şoförler ile zeka düzeyi bakımından riskli sayılan şoförlerin bilişsel becerilerinin yavaşlamasının trafik kazalarına neden olan durumlardan biri olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla en temel becerilerden biri olan muhakeme yeteneğinin ölçülmesi psikoteknik beceriler arasında önemli yer bulur.

PSİKOTEKNİK – KOORDİNASYON TESTİ

Testin amacı, şoförün el ve gözleri arasındaki koordinasyon düzeyini bilgisayar ekranında kendine ayrılmış yol güzergahında aracı tutmaya çalışmasıyla ölçmektir. Koordinasyon becerisi trafikte bir şoförün sahip olması gereken en önemli becerilerden biridir. Aşırı düzeyde sınırlı ya da zayıf koordinasyon becerisi güvenli sürücülük için risk taşıyan nörolojik ya da beyin ile ilgili bir soruna işaret olabilir.

PSİKOTEKNİK – HIZ VE MESAFE TAHMİN TESTİ

Testin amacı, şoförün her seferinde farklı hızlarda ilerleyen nesnenin sabit bir hedefe varış anını tahmin becerisine bakmaktır. Böylece araçlar arasındaki mesafeyi, araçların hızını, takip mesafesini ve kavşak buluşma noktalarını tahmin etme gibi önemli becerilerin ölçülmesi hedeflenmiştir. Şoför çevredeki yayaların ve diğer araçların kendisine olan uzaklığını ve hızını algılamak ve buna bağlı olarak diğer hareketli nesnelere çarpmamak için kendi hızını ayarlamak zorundadır. Farklı hızlardaki nesnelerin çarpışma yerini ve zamanını doğru kestirme ve bu nesnelerin hızını ve aralarındaki mesafeyi doğru algılama, güvenli araç kullanmak için gerekli bir beceridir.

PSİKOTEKNİK – ÇARPIŞMA ZAMANI TAHMİN TESTİ

Testin amacı, şoförün farklı hız ve uzaklıkta hareket eden iki nesnenin birbirleriyle ne zaman ve nerede çarpışacaklarını tahmin becerisine bakmaktır. Böylece araçlar arasındaki mesafeyi, araçların hızını, takip mesafesini ve kavşak buluşma noktalarını tahmin etme gibi önemli becerilerin ölçülmesi hedeflenmiştir. Şoför çevredeki yayaların ve diğer araçların kendisine olan uzaklığını ve hızını algılamak ve buna bağlı olarak diğer hareketli nesnelere çarpmamak için kendi hızını ayarlamak zorundadır. Farklı hızlardaki nesnelerin çarpışma yerini ve zamanını doğru kestirme ve bu nesnelerin hızını ve aralarındaki mesafeyi doğru algılama, güvenli araç kullanmak için gerekli bir beceridir.

PSİKOTEKNİK – TEPKİ HIZI TESTİ

Testin amacı, şoförün bir uyarıcının sunulması ile sunulan uyarıcıya verdiği tepki arasında geçen süre olarak tanımlanan tepki hızını ölçmektir. Şoför trafikte aynı anda birden fazla uyarıcıya maruz kalmakta ve bu farklı uyarıcılara tepki verme ya da vermeme kararı alırken aynı zamanda farklı uyarıcılara tepki vermektedir. Bir başka deyişle trafik ortamında önemli becerilerden olan refleks ölçümü yapılmak istenmiştir.

PSİKOTEKNİK – ÇEVRESEL GÖRÜŞ TESTİ

Testin amacı, şoförün bir görevi yaparken aynı anda çevresel uyarıcıları algılama ve bunlara tepki verme becerisine bakmaktır. Güvenli sürücülük açısından şoför, görüş açısının tümü içerisine giren çeşitli uyarıcılara aynı anda dikkat etmelidir. Şoför görüş alanının tam karşısına düşen uyarıcılara olduğu kadar görüş alanının sağ ve sol tarafına düşen diğer uyarıcıları da izleyebilmelidir. Trafikte olası tehlikelere karşı önemli bir gereklilik olan bu beceri başka bir deyişle bölünmüş dikkat becerisini kullanmayı gerektirmektedir.

PSİKOTEKNİK – TRAFİĞE İLİŞKİN GÖRÜŞ TESTİ

Bu testin amacı, gerçek trafik ortamından çekilmiş görüntüler kullanılarak, şoförlerin trafik kurallarına ilişkin duyarlılıklarını saptamaktır. Riskli araç kullanan şoförlere oranla güvenli araç kullanma alışkanlığına sahip şoförlerin gerçek trafik ortamındaki ihlal ve kusurları daha hızlı ve doğru algılayacakları beklenmektedir. Trafik ortamında şoförün potansiyel tehlikeleri fark etme, tanıma ve bu tehlikelere uygun tepkiler verebilme becerisi trafik kurallarını bilme, bu kuralları özümseme ve yerinde kullanma becerisiyle ilgilidir. Bu nedenle trafikteki kural ihlallerini ve hataları hızlı tanıma ve uygun önlem alam kazadan kaçınmak için temel koşullardandır.

PSİKOTEKNİK – KİŞİLİK VE SÜRÜCÜ DAVRANIŞLARI TESTLERİ

Bu test, güvenli sürücülük davranışlarını ve becerilerini etkileyen bir kişilik özelliği olan, araç kullanırken heyecan arama- risk alma eğiliminin ve ne düzeyde güvenli sürücülük davranışlarına ve becerilerine sahip olduğunun ölçülmesi amacıyla geliştirilmiştir. Sürücülük stili, araç kullanırken tercih edilen güvenlik payı ve alınan risk miktarı ile ilgili olup sürücünün tutum davranış alışkanlık ve kişilik özelliklerinin yansımasıdır ve riskli sürücülük stili kazalarda etkili faktörlerden biridir.

Dolayısıyla psikoteknik değerlendirme kapsamında sürücünün tercih ettiği araç kullanma stili hakkında bilgi verecek ölçümlerin yapılması gerekli görülmüştür.